ენერგიის შენახვის გზაჯვარედინი

ენერგიის შენახვის რეკორდულ წლებს ვეჩვევით და 2024 წელი გამონაკლისი არ ყოფილა. მწარმოებელმა Tesla-მ 31.4 გვტ.სთ ენერგია გამოიყენა, რაც 213%-ით მეტია 2023 წელთან შედარებით, ხოლო საბაზრო ანალიტიკის პროვაიდერმა Bloomberg New Energy Finance-მა ორჯერ გაზარდა თავისი პროგნოზი და წლის ბოლოს 2030 წლისთვის ბატარეის ენერგიის შენახვის თითქმის 2.4 ტვტ.სთ-ის პროგნოზი იწინასწარმეტყველა. სავარაუდოდ, ეს არასაკმარისად დათვლილი მაჩვენებელია.

დადებითი უკუკავშირის მარყუჟები და ექსპონენციალური ზრდა პროგნოზირებადია. ადამიანები ჯერ კიდევ არ არიან კარგად მომზადებულნი ექსპონენტების დასამუშავებლად. 2019 წელს, ენერგიის დაგროვების გლობალური სიმძლავრის (გიგავატებში გაზომილი) 90%-ს ტუმბოს ჰიდროელექტროსადგურები უზრუნველყოფდნენ, თუმცა, 2025 წელს ამ მაჩვენებელს ბატარეები გადააჭარბებს, ხოლო 2030 წლისთვის - მასთან დაკავშირებული ენერგიის დაგროვების სიმძლავრე გიგავატ-საათებში.

აკუმულატორები ტექნოლოგიაა და არა საწვავი და მათ ფასის შემცირების „სწავლის ტემპი“ უფრო მეტად მზის ენერგიის აღჭურვილობის ნახევარგამტარების მსგავსია, ვიდრე ტრადიციული ენერგეტიკული აქტივების. RMI-ის ანალიტიკური ცენტრის მკვლევარების მონაცემებით, ბოლო ათწლეულების განმავლობაში ბაზრის ზომის ყოველ გაორმაგებაზე აკუმულატორის ელემენტების ღირებულება დაახლოებით 29%-ით შემცირდა.

წარმოებაში შევიდა „3xx Ah“ ლითიუმ-ფეროფოსფატის (LFP) ელემენტების ახალი თაობა – 305Ah, 306Ah, 314Ah, 320Ah – რომლებიც 280Ah ელემენტებთან შედარებით უფრო მაღალ ენერგო სიმკვრივეს და დაბალ ერთეულის ხარჯებს გვთავაზობენ. მსგავსი პრიზმული ფორმის ფაქტორის გამო, მათ მინიმალური საწარმოო ხაზის რეკონფიგურაცია სჭირდებოდათ.

ელექტრომობილებზე (EV) მოსალოდნელზე ნელმა მოთხოვნამ ჭარბი მიწოდება გამოიწვია, რამაც კიდევ უფრო შეამცირა ბატარეის ნედლეულის ფასები და გამოიწვია ინტენსიური ფასების კონკურენცია. 2024 წელს ენერგიის შენახვის სისტემის (ESS) საშუალო ფასი 40%-ით დაეცა და კვტ/სთ-ზე 165 აშშ დოლარს მიაღწია, რაც რეკორდულად მკვეთრი კლებაა. ჩინეთში ფასები მნიშვნელოვნად დაბალია, რადგან 16 გვტ/სთ სიმძლავრის PowerChina-ს ტენდერში ESS-ის საშუალო ფასები...2024 წლის დეკემბერში, 66.3 აშშ დოლარი/კვტ/სთ.

ხანგრძლივი ნახტომი

უჯრედების ფასების კლება არაპროპორციულად დიდ სარგებელს მოუტანს უფრო ხანგრძლივი ენერგიის შენახვის სისტემებს. ეს პროექტები, რომელთა კომპონენტები უფრო მაღალია დანახარჯებით, მოსალოდნელზე უფრო სწრაფად ხდება სიცოცხლისუნარიანი, ამიტომ უფრო ხანგრძლივი ენერგიის შენახვის მქონე ადგილები „გადახტავენ“ ერთ-ორსაათიან ბატარეებს ქსელის სიხშირის რეგულირებისა და დატვირთვის გადატანისთვის შეერთებულ შტატებსა და ავსტრალიაში.

მაგალითად, საუდის არაბეთის წითელი ზღვის პროექტში ამჟამად განთავსებულია „მსოფლიოში უდიდესი მიკროქსელი“ - 400 მეგავატი სიმძლავრის მზის ენერგიისა და 225 მეგავატი/1.3 გვტ.სთ ბატარეის ენერგიის შენახვის სისტემა (BESS).

საუდის არაბეთს აქვს 33.5 გვტ.სთ სიმძლავრის ბატარეები, რომლებიც მუშაობენ, მშენებლობის პროცესშია ან ტენდერში არიან გამოტანილი - ყველა მათგანი ოთხიდან ხუთ საათამდე შენახვის ხანგრძლივობით - და კიდევ 34 გვტ.სთ სიმძლავრე დაგეგმილია მისი „ხედვა 2030“ ენერგეტიკული სტრატეგიის ფარგლებში. ამან შეიძლება საუდის არაბეთს 2026 წლისთვის მსოფლიოს მასშტაბით ენერგიის შენახვის ხუთ წამყვან ბაზარს შორის მოაქციოს. მსგავსი დინამიკა, სავარაუდოდ, შეინიშნება ახლო აღმოსავლეთისა და ჩრდილოეთ აფრიკის (MENA) მზის სარტყელში, მაროკოდან არაბთა გაერთიანებულ საემიროებამდე, რაც რეგიონს სუფთა ენერგიის ექსპორტიორად ასახელებს და განვითარების სიჩქარის წყალობით, დიდწილად, პროგნოზირების რადარს არ ექვემდებარება.

ადგილობრივი და გლობალური

იმედისმომცემი ტენდენციების მიუხედავად, ბატარეების მიწოდების ჯაჭვებში კვლავ ჩინეთი დომინირებს. რეგიონული მიწოდების ჯაჭვების გაძლიერების მცდელობებს დიდწილად კონკურენცია უჭირთ. ამის ნათელი მაგალითია Britishvolt-ის კოლაფსი გაერთიანებულ სამეფოში და Northvolt-ის გაკოტრების შესახებ განაცხადი ევროკავშირში. ამან არ შეაჩერა ბატარეების მიწოდების ჯაჭვის ძალისხმევა უფრო პროტექციონისტული სამყაროს პირობებში.

აშშ-ის ინფლაციის შემცირების აქტით ადგილობრივი BESS წარმოების სტიმულირება მოხდა, ხოლო ჩინურ პროდუქტებზე იმპორტის გადასახადები სამუშაო ადგილების შექმნასა და იმპორტზე დამოკიდებულების შემცირებას ისახავს მიზნად. თუმცა, ეს ზომები, მოკლევადიანი ხარჯების ზრდის გამო, ქსელის მასშტაბის ენერგიის შენახვისა და ელექტრომობილების დანერგვის შენელების რისკს შეიცავს.

ჩინეთმა საპასუხო რეაგირება მოახდინაგეგმაკათოდისა და ანოდის წარმოების აღჭურვილობის, ასევე ლითიუმის მოპოვებისა და დახვეწის ტექნოლოგიების ექსპორტის აკრძალვა. მაშინაც კი, თუ ელექტროენერგეტიკული დანადგარებისა და აკუმულატორების ელემენტების წარმოება ლოკალიზებული იქნება, ნედლეული მაინც ჩინეთში იქნება კონცენტრირებული, რაც შეფერხების პრობლემას ზემოთ გადაიტანს.

2025 წელს, გლობალური ენერგიის შენახვის ბაზარი შესაძლოა ორად გაიყოს. პროტექციონისტული ბაზრები, როგორიცაა აშშ, ინდოეთი და MENA, სამუშაო ადგილების შესაქმნელად პრიორიტეტს მიანიჭებენ ლოკალიზებული მიწოდების ჯაჭვებს, ხოლო გლობალური სამხრეთი ყურადღებას გაამახვილებს უტარიფო იმპორტზე, რათა ხელი შეუწყოს ხელმისაწვდომობას და ეკონომიკურ ზრდას.

ეს დინამიკა იმეორებს ისტორიულ გლობალიზაციის დებატებს, როგორიცაა 1800-იანი წლების სიმინდის კანონები. ენერგიის შენახვის სექტორი მსგავს დაძაბულობას განიცდის ვაჭრობაზე ორიენტირებულ ინოვაციებსა და ეკონომიკური უთანასწორობისა და სამუშაო ადგილების შემცირების რისკებს შორის.

წინსვლის გზა

ამრიგად, 2025 წელი ენერგიის შენახვის ინდუსტრიისთვის კიდევ ერთი გარდამტეხი მომენტი იქნება. რადგან ტექნოლოგიური განვითარება და ფასების კლება აჩქარებს მის დანერგვას და წინ წამოწევს უფრო ხანგრძლივი შენახვის ტექნოლოგიურ შესაძლებლობებს, ასევე 100%-ით განახლებადი ენერგიის ქსელის შექმნის შესაძლებლობას, ბაზრები სულ უფრო მეტად ემზადებიან თავიანთი ენერგეტიკული ლანდშაფტის გადასარჩევად. მიწოდების ჯაჭვში დომინირებისთვის გლობალური რბოლა ხაზს უსვამს იმას, რომ ენერგიის შენახვა აღარ არის მხოლოდ დამხმარე ტექნოლოგია, არამედ ენერგეტიკული გარდამავალი პერიოდის ცენტრალური საყრდენი.

გლობალური მიწოდების ჯაჭვების დაყოფა, რომელსაც პროტექციონისტული პოლიტიკა უწყობს ხელს, ენერგეტიკული თანასწორობისა და ინოვაციების შესახებ აქტუალურ კითხვებს ბადებს. გამოიწვევს თუ არა ლოკალიზებული წარმოებისკენ სწრაფვა მდგრადობას, თუ შეანელებს პროგრესს ხელმისაწვდომ იმპორტზე დამოკიდებულ ბაზრებზე და უბრალოდ გადაიტანს „დაძაბულობის წერტილს“ უფრო მაღლა?

ამ დინამიკის ნავიგაციისას, ენერგიის შენახვის სექტორს აქვს პოტენციალი, გააკეთოს მეტი, ვიდრე უბრალოდ ენერგიის ეკონომია - მას შეუძლია შექმნას პრეცედენტი იმისა, თუ როგორ შეუძლიათ ინდუსტრიებს დააბალანსონ კონკურენცია, თანამშრომლობა და მდგრადობა გლობალური გამოწვევების წინაშე. დღეს მიღებული გადაწყვეტილებები გავლენას მოახდენს 2025 წლის შემდეგაც, რაც ჩამოაყალიბებს არა მხოლოდ ენერგეტიკულ გარდამავალ პერიოდს, არამედ მომავალი ათწლეულების უფრო ფართო სოციალურ-ეკონომიკურ ტრაექტორიას.